Vì sao Tổng thống Trump muốn mua Greenland?

Vào năm 2019, tờ Wall Street Journal cũng dẫn các nguồn tin thông thạo vấn đề cho biết TT Trump đã nêu phương án mua đảo Greenland trong các cuộc họp và bữa tối, đặt câu hỏi với các phụ tá và lắng nghe  về khả năng và lợi thế của việc mua hòn đảo. 

Trong một bữa ăn tối vào mùa xuân năm 2018, Tổng thống Donald Trump cho biết ông được khuyên Mỹ nênxem xét việc mua Greenland vì Đan Mạch gặp khó khăn tài chính khi viện trợ hòn đảo này. 

Greenland, lãnh thổ tự trị thuộc Đan Mạch, là hòn đảo lớn nhất thế giới với diện tích khoảng 2.166.000 km².

Dù Ban ngoại giao Greenland Ane Lone Bagger đã tuyên bố "hòn đảo không phải để bán", nhiều câu hỏi vẫn được đặt ra về ý định của chính quyền TT Trump, đặc biệt là vì sao ông chủ Tòa Bạch Ốc  lại có hứng thú với một hòn đảo với 80% diện tích bị băng bao phủ và có dân số chưa đầy 60.000 người?

Đầu tiên, Greenland được cho là rất giàu tài nguyên thiên nhiên, bao gồm quặng sắt, chì, kẽm, kim cương, vàng, các nguyên tố đất hiếm, uranium và dầu. 

Hầu hết nguồn tài nguyên kể trên đều chưa được khai thác bởi phần lớn diện tích hòn đảo bị băng bao phủ. Tuy nhiên, với tình trạng khí hậu toàn cầu nóng lên, các lớp băng đang tan chảy với tốc độ nhanh chóng. Mùa hè vừa qua, các nhà khoa học từ Trung tâm Hàng không Vũ trụ NASA đã chứng kiến 2 trong những vụ băng tan chảy lớn nhất lịch sử Greenland xảy ra. Hiện tượng băng tan sẽ giúp cho các kế hoạch khai thác tài nguyên thiên nhiên trở nên khả thi hơn.

Lý do thứ hai nằm ở ý nghĩa chính trị. 

Hòn đảo Greenland thuộc quyền làm chủ của Đan Mạch, có tầm quan trọng chiến lược đối với quân đội Mỹ. 

Chính phủ Đan Mạch tuy từ chối nhượng Greenland cho Mỹ, nhưng cảm thấy cần phải tỏ ra sòng phẳng đáp trả công lao của người Mỹ đã giúp Đan Mạch phá hủy các trạm khí tượng của quân phát xít Đức đặt tại đảo băng này vào thời Thế chiến. Căn cứ không quân Thule là một minh chứng hùng hồn cho điều này. Mỹ vốn đã có chỗ đứng tại hòn đảo lớn nhất thế giới này: Căn cứ không quân Thule. 

Theo báo Wall Street Journal, nằm ở vị trí cách vòng Bắc Cực khoảng 1.200km về phía bắc, căn cứ này chứa một trạm rada thuộc hệ thống cảnh báo sớm các tên lửa đạn đạo của Mỹ. Căn cứ này cũng được Bộ Tư lệnh không gian Không quân Mỹ (AFSPC) và Bộ Tư lệnh Phòng thủ Không gian Bắc Mỹ (NORAD) sử dụng.

Không chỉ Mỹ, các cường quốc như Nga và Trung Quốc cũng đang mở rộng hoạt động nhằm tạo dựng ảnh hưởng ngày một tăng ở Bắc Cực. Do vậy, cùng với sự hiện diện quân sự gia tăng của Nga và NATO ở Bắc Cực thì đây có thể được xem 

như cuộc đấu tranh quyền lực giữa Trung Quốc, Nga và Mỹ, với Greenland và Đan Mạch bị kẹt ở giữa (theo nhận định của báo Berlingske của Đan Mạch ngày 16-8-2019).

Năm 2017, căn cứ Thule đã được Mỹ chi thêm 40.000 USD cho hệ thống radar, một phần là do mối lo ngại về sự đe dọa hạt nhân Nga. Hệ thống radar và trạm thông tin ở Thule tạo thành hệ thống có hỏa tiễn đạn đạo sớm có phạm vi hàng chục ngàn kilômét và có thể phóng về hỏa tiễn liên lục địa. Căn cứ không quân Thule là không thể thiếu đối với quốc phòng của Mỹ, đặc biệt là trong bối cảnh nước Mỹ muốn tìm lại vị trí của mình tại Bắc Cực trước sự phát triển ngày càng mạnh mẽ của Nga và Trung Quốc ở Greenland .

Thực tế, trong quá khứ, Mỹ cũng đả từng muốn mua Greenland, theo nhà sử học Đan Mạch Tage Kaarsted. Năm 1946, Ngoại trưởng Mỹ James Byrnes dưới thời Tổng thống Harry Truman đã đề nghị ý tưởng mua Greenland trên với Ngoại trưởng Đan Mạch tại một cuộc họp của Liên Hiệp Quốc ở New York. Tuy nhiên, kể từ đó, hai bên không có thêm bất kỳ trao đổi nào liên quan đến vấn đề này. 

100 năm trước đó, Ngoại trưởng Mỹ William Seward, sau thương vụ mua lại Alaska từ người Nga với giá 7,2 triệu USD vào năm 1867, cũng nhắm tới mua Greenland từ người Đan Mạch.Mỹ cũng từng mua quần đảo Philippines từ Tây Ban Nha vào năm 1898 với giá 20 triệu USD và mua quần đảo Virgin từ Đan Mạch năm 1917 với giá 25 triệu USD. 

Thương vụ mua lại quần đảo nổi tiếng nhất của Mỹdiễn ra vào năm 1803 khi chính quyền mua Louisiana từ tay người Pháp. Mỹ đã chi 15 triệu USD vào thời điểm đó cho vùng đất chiếm gần 1/4 lãnh thổ quốc gia hiện tại.

Đan Mạch hiện làm chủ Greenland, nhưng hòn đảo này có chính quyền tự trị riêng. Greenland phụ thuộc hoàn toàn vào Đan Mạch về kinh tế. Chính quyền của xứ tự trị này chỉ lo các vấn đề đối nội, trong khi đối ngoại và an ninh quốc phòng thuộc trách nhiệm của Copenhagen.

Tuy ý tưởng về việc mua Greenland đã bị chính Đan Mạch phản đối, tuy nhiên CNN đã đặt ra câu hỏi: “Nếu thực sự Mỹ mua Greenland thì giá trị của hòn đảo sẽ là bao nhiêu tiền?”. 

Năm 1946 , tức thời Tổng thống Harry Truman, ngoại trưởng Mỹ khi đó là James Byrnes đã đề cập ý tưởng mua Greenland với ngoại trưởng Đan Mạch tại một 

cuộc gặp của Liên Hiệp Quốc ở New York.với  giá 100 triệu USD bằng vàng. Tính toán theo tỷ giá hiện tại và lạm phát, con số trên hiện thời tương đương với mức 1,3 tỷ USD.

Gần 100 năm trước đó, ngoại trưởng Mỹ William Seward - người đã nỗ lực xúc tiến thương vụ mua Alaska cũng đả xem xét ý tưởng mua đảo Greenland từ Đan Mạch.

Trước hết về vị trí địa lý, Greenland ở Bắc Cực nhưng nằm ở khoảng giữa Mỹ và châu Âu. Thậm chí, khoảng cách từ đất liền của Mỹ tới Greenland ngang bằng từ đất liền của Đan Mạch tới vùng đất này.

Năm 2017, tàu chở dầu đầu tiên của Nga đã khai thông tuyến hàng hải qua Bắc Cực. Năm 2018, Trung Quốc công bố chiến lược "con đường tơ lụa Bắc Cực" với 

tham vọng mở tuyến hàng hải xuyên qua vùng rìa phía Bắc của Canada sang châu Âu. 

Thế nên, trong khi do ảnh hưởng biến đổi khí hậu, băng ở Bắc Cực tan đang mở ra tuyến hàng hải đầy tiềm năng mà chắc chắn Mỹ không muốn đứng ngoài cuộc.