Tai Hoạ Môi Trường
Cuộc biểu tình tại Hà Nội ngày 01/05/2016, đòi bảo vệ môi trường sau
vụ cá chết hàng loạt tại Vũng Án, Hà Tĩnh.Reuters
Tuần báo Anh The Economist số ghi ngày 18/02/2017, trang Châu Á đã nêu
bật một vấn đề đang nhức nhối tại Việt Nam : Chính quyền bị vấn đề ô
nhiễm môi trường thách thức nặng nề.
Bài nhận định mang tựa đề rất tượng hình « Red versus Green in Vietnam
– Đỏ đối lập với Xanh ở Việt Nam » – Đỏ dĩ nhiên là đảng Cộng Sản, còn
Xanh là biểu tượng của môi trường – ghi nhận : « Sự bất lực của trong
việc kiểm soát ô nhiễm đang làm sói mòn quyền lực của đảng Cộng Sản
(Việt Nam) ».
Bài báo mở đầu bằng một loạt nỗi bất hạnh đã đổ ập xuống đầu người dân
chài ở Đồng Hới, miền Trung Việt Nam từ mùa xuân năm ngoái.
Vào tháng Tư, thủy triều đã đẩy hàng ngàn con cá chết vào bờ biển thị
xã này. Chính quyền đã chần chờ hàng tháng trời trước khi nêu tên thủ
phạm : một nhà máy thép mới xây dựng ở bờ biển phía trên – nhà máy
Formosa - đã thải chất độc hại ra biển.
Formosa chỉ là bề nổi của tảng băng ô nhiễm
Gần một năm sau, Đồng Hới cũng như các thị xã ven biển trải dài trên
125 dặm đều bị ảnh hưởng, và giờ đây vẫn đang gánh chịu hậu quả của
tai họa môi trường đó. Bị tác hại năng nề nhất là ngư dân, vì một số
người dân địa phương từ chối không ăn cá nữa do sợ độc tố, người khác
thì chỉ ăn cá đánh bắt thật xa ngoài biển khơi, hoặc ở độ sâu được cho
là đã thoát khỏi chất độc. Tủ đông lạnh trong nhiều nhà hàng hải sản
giờ đây chỉ toàn là thịt gà hay thịt heo mà thôi.
Thảm họa cũng làm cho ngành du lịch suy sụp. Dù ở đây có động Sơn
Đoòng, được cho là lớn nhất thế giới, chỉ mới mở cửa cho du khách
trong năm 2013, vào mùa hè vừa qua, biết bao du khách đã hủy chuyến du
lịch vì sợ cát độc. Hàng loạt khách sạn và căn hộ đang xây ở vùng
ngoại ô thị trấn, đã bị bỏ dở vì nhà đầu tư không dám tiếp tục bỏ vốn
nữa.
Theo The Economist nạn ô nhiễm nói chung đã phá hoại nhiều cảnh quan
tuyệt đẹp của Việt Nam.
Từ đập thủy điện, giếng đào cho đến nạn thâm canh đang phá dần phá mòn
đồng bằng sông Cửu Long, nơi sản xuất gần một nửa lượng gạo của cả
nước. Mỗi năm diện tích đất phèn không trồng trọt được mỗi tăng vì bị
nước biển xâm nhập. Khói cay đã lan tràn thủ đô Hà Nội. Theo một số
nguồn thì gần hai phần ba nước thải công nghiệp của Việt Nam bị đổ ra
sông hồ. Năm 2015, chính quyền xác định được hàng loạt thôn xã có tỷ
lệ ung thư cao bất thường, có lẽ vì nước được cung cấp có nhiễm chất
chì.
Thêm vào đó là một thảm họa môi trường không hoàn toàn do Việt Nam làm
ra : Với 2.000 dặm bờ biển, Việt Nam là nước đặc biệt dễ bị tổn thương
do biến đổi khí hậu. Một số ước tính cho thấy một phần năm của Thành
phố Hồ Chí Minh, có thể chìm dưới nước vào cuối thế kỷ này. Thời tiết
khắc nghiệt và lũ lụt có thể đánh vào cư dân dọc theo bờ biển dài của
Việt Nam.
Tác hại chính trị: Chính phủ bị nghi là bênh vực lợi ích Trung Quốc
Các tai họa kể trên đang ngày càng thấm vào nền chính trị của Việt
Nam, đặt ra thách thức đối với chính quyền của Đảng Cộng Sản Việt Nam.
Một báo cáo của chính phủ nói rằng có ít nhất 200.000 người bị ảnh
hưởng trực tiếp từ thảm họa môi trường vào năm ngoái. Nhiều người
trong số này đã dám biểu tình phản đối tại nhà máy chịu trách nhiệm
thuộc sở hữu của Formosa, một công ty Đài Loan, hay trước một tòa án
địa phương. Họ nói rằng 500 triệu đô la mà công ty đã són ra để bồi
thường chẳng thấm vào đâu, và họ đòi quyền được khiếu kiện.
Điều đáng nói, theo The Economist, là thái độ công phẫn của những
người không bị thiệt hại. Ngay sau thảm họa, một phát ngôn viên của
Formosa đã hàm ý rằng hai ngành công nghiệp và đánh bắt cá không tương
thích với nhau. Những người biểu tình tại Hà Nội và Thành Phố Hồ Chí
Minh đã trả lời « Tôi chọn cá. »
Tạp chí Anh nhận thấy là chủ nghĩa dân tộc đã khuếch đại nỗi giận dữ
về môi trường. Trong năm 2014, nhà máy thép của Formosa đã từng bị
người biểu tình chống Trung Quốc đem một giàn khoan dầu vào vùng biển
không xa bờ biển của Việt Nam, đốt phá. Hầu hết người Việt nghĩ rằng
các nhà lãnh đạo của họ quá mềm mỏng với Trung Quốc, đối tác kinh
doanh lớn nhất, nhưng lại là kẻ thù cũ và đòi hỏi chủ quyền trên một
số đảo nhỏ (của Việt Nam) ở Biển Đông. Người dân đặc biệt tức giận
trước điều mà họ cho là đảng đã cho phép một (loại) công ty Trung Quốc
đầu độc bờ biển Việt Nam.
Phong trào môi trường khó trấn áp
Đối với The Economist, tất cả các điều trên rất đáng ngại cho Đảng
Cộng Sản Việt Nam, vốn đã thấy các phong trào bảo vệ môi trường chôn
vùi phe cộng sản Đông Âu như thế nào. Và chính quyền đã trấn áp thô
bạo giới lãnh đạo các cuộc biểu tình.
Tuy nhiên, theo tuần báo Anh Quốc, chụp mũ giới vận động dân quyền là
tay sai cho các chính phủ nước ngoài đã trở thành phức tạp hơn khi
chính chế độ bị cáo buộc là bảo vệ các thành phần ngoại quốc gây ô
nhiễm.
Ngoài ra, trong công cuộc tìm kiếm thêm bạn mới để giúp Việt Nam giảm
bớt sự phụ thuộc vào thương mại với Trung Quốc, các quan chức ở Hà Nội
cũng phải băn khoăn về danh tiếng của Việt Nam. Đảng Cộng Sản Việt Nam
muốn người nước ngoài nhìn thấy đất nước mình là một đối tác đáng tin
cậy về các vấn đề toàn cầu như biến đổi khí hậu, chứ không phải là một
nước lạc hậu tôn thờ một lãnh đạo quá cố trong một hộp kính.
Luật lệ môi trường chặt chẽ nhưng việc thực thi kém cỏi
Và như vậy là các nhà lập pháp Việt Nam đang trở nên ‘xanh’ hơn. Theo
Stephan Ortmann, tác giả một quyển sách mới về đề tài này, Việt Nam có
luật lệ về môi trường tương đối toàn diện, còn nghiêm ngặt hơn các
luật lệ nguệch ngoạc của Trung Quốc, và được thông qua với tốc độ
nhanh....
Tuy nhiên, đối với The Economist, ở Việt Nam có dấu hiệu là nói thì
nhiều nhưng làm thì ít, và việc thiếu ngân sách chỉ là một trong những
nguyên nhân (...)
Các quan chức đầy quyền lực tại các tỉnh thì bỏ ngoài tai các luật lệ
được soạn thảo tại Hà Nội, còn các tập đoàn nhà nước dầy uy thế thì
hầu như không ai dám chạm tới. Một hệ thống tư pháp rất lẹ làng và tàn
nhẫn với những ai bất đồng chính kiến, nhưng lại thất bại một cách
đáng ngạc nhiên trong việc thực thi các quy tắc thường ngày.
Trong khi ở Bắc Kinh để chống khói mù, người ta bắt đầu đóng cửa các
nhà máy và hạn chế sử dụng xe hơi, thì ở Hà Nội người ta vẫn còn đấu
tranh để ngăn chặn không cho xe gắn máy đậu trên vỉa hè.
Theo The Economist, cơn giận âm ỉ về ô nhiễm sẽ làm cho đảng Cộng Sản
khó khăn hơn trong việc đối phó với những cú sốc chính trị hoặc kinh
tế.
Trở lại với Đồng Hới, tuần báo Anh cho rằng triển vọng hồi phục đang
dặt vào sự trở lại của khách du lịch vào mùa hè này. Chính quyền địa
phương nói rằng biển đã có thể bơi lại được rồi, nhưng không phải là
ai cũng tin. Một ngư dân cho biết là ông đã hoạt động lại được một
thời gian rồi, nhưng sẽ không cho con mình ăn cá mình đánh bắt được
trong vòng từ 5 đến 10 năm tới đây.
________________________________
vụ cá chết hàng loạt tại Vũng Án, Hà Tĩnh.Reuters
Tuần báo Anh The Economist số ghi ngày 18/02/2017, trang Châu Á đã nêu
bật một vấn đề đang nhức nhối tại Việt Nam : Chính quyền bị vấn đề ô
nhiễm môi trường thách thức nặng nề.
Bài nhận định mang tựa đề rất tượng hình « Red versus Green in Vietnam
– Đỏ đối lập với Xanh ở Việt Nam » – Đỏ dĩ nhiên là đảng Cộng Sản, còn
Xanh là biểu tượng của môi trường – ghi nhận : « Sự bất lực của trong
việc kiểm soát ô nhiễm đang làm sói mòn quyền lực của đảng Cộng Sản
(Việt Nam) ».
Bài báo mở đầu bằng một loạt nỗi bất hạnh đã đổ ập xuống đầu người dân
chài ở Đồng Hới, miền Trung Việt Nam từ mùa xuân năm ngoái.
Vào tháng Tư, thủy triều đã đẩy hàng ngàn con cá chết vào bờ biển thị
xã này. Chính quyền đã chần chờ hàng tháng trời trước khi nêu tên thủ
phạm : một nhà máy thép mới xây dựng ở bờ biển phía trên – nhà máy
Formosa - đã thải chất độc hại ra biển.
Formosa chỉ là bề nổi của tảng băng ô nhiễm
Gần một năm sau, Đồng Hới cũng như các thị xã ven biển trải dài trên
125 dặm đều bị ảnh hưởng, và giờ đây vẫn đang gánh chịu hậu quả của
tai họa môi trường đó. Bị tác hại năng nề nhất là ngư dân, vì một số
người dân địa phương từ chối không ăn cá nữa do sợ độc tố, người khác
thì chỉ ăn cá đánh bắt thật xa ngoài biển khơi, hoặc ở độ sâu được cho
là đã thoát khỏi chất độc. Tủ đông lạnh trong nhiều nhà hàng hải sản
giờ đây chỉ toàn là thịt gà hay thịt heo mà thôi.
Thảm họa cũng làm cho ngành du lịch suy sụp. Dù ở đây có động Sơn
Đoòng, được cho là lớn nhất thế giới, chỉ mới mở cửa cho du khách
trong năm 2013, vào mùa hè vừa qua, biết bao du khách đã hủy chuyến du
lịch vì sợ cát độc. Hàng loạt khách sạn và căn hộ đang xây ở vùng
ngoại ô thị trấn, đã bị bỏ dở vì nhà đầu tư không dám tiếp tục bỏ vốn
nữa.
Theo The Economist nạn ô nhiễm nói chung đã phá hoại nhiều cảnh quan
tuyệt đẹp của Việt Nam.
Từ đập thủy điện, giếng đào cho đến nạn thâm canh đang phá dần phá mòn
đồng bằng sông Cửu Long, nơi sản xuất gần một nửa lượng gạo của cả
nước. Mỗi năm diện tích đất phèn không trồng trọt được mỗi tăng vì bị
nước biển xâm nhập. Khói cay đã lan tràn thủ đô Hà Nội. Theo một số
nguồn thì gần hai phần ba nước thải công nghiệp của Việt Nam bị đổ ra
sông hồ. Năm 2015, chính quyền xác định được hàng loạt thôn xã có tỷ
lệ ung thư cao bất thường, có lẽ vì nước được cung cấp có nhiễm chất
chì.
Thêm vào đó là một thảm họa môi trường không hoàn toàn do Việt Nam làm
ra : Với 2.000 dặm bờ biển, Việt Nam là nước đặc biệt dễ bị tổn thương
do biến đổi khí hậu. Một số ước tính cho thấy một phần năm của Thành
phố Hồ Chí Minh, có thể chìm dưới nước vào cuối thế kỷ này. Thời tiết
khắc nghiệt và lũ lụt có thể đánh vào cư dân dọc theo bờ biển dài của
Việt Nam.
Tác hại chính trị: Chính phủ bị nghi là bênh vực lợi ích Trung Quốc
Các tai họa kể trên đang ngày càng thấm vào nền chính trị của Việt
Nam, đặt ra thách thức đối với chính quyền của Đảng Cộng Sản Việt Nam.
Một báo cáo của chính phủ nói rằng có ít nhất 200.000 người bị ảnh
hưởng trực tiếp từ thảm họa môi trường vào năm ngoái. Nhiều người
trong số này đã dám biểu tình phản đối tại nhà máy chịu trách nhiệm
thuộc sở hữu của Formosa, một công ty Đài Loan, hay trước một tòa án
địa phương. Họ nói rằng 500 triệu đô la mà công ty đã són ra để bồi
thường chẳng thấm vào đâu, và họ đòi quyền được khiếu kiện.
Điều đáng nói, theo The Economist, là thái độ công phẫn của những
người không bị thiệt hại. Ngay sau thảm họa, một phát ngôn viên của
Formosa đã hàm ý rằng hai ngành công nghiệp và đánh bắt cá không tương
thích với nhau. Những người biểu tình tại Hà Nội và Thành Phố Hồ Chí
Minh đã trả lời « Tôi chọn cá. »
Tạp chí Anh nhận thấy là chủ nghĩa dân tộc đã khuếch đại nỗi giận dữ
về môi trường. Trong năm 2014, nhà máy thép của Formosa đã từng bị
người biểu tình chống Trung Quốc đem một giàn khoan dầu vào vùng biển
không xa bờ biển của Việt Nam, đốt phá. Hầu hết người Việt nghĩ rằng
các nhà lãnh đạo của họ quá mềm mỏng với Trung Quốc, đối tác kinh
doanh lớn nhất, nhưng lại là kẻ thù cũ và đòi hỏi chủ quyền trên một
số đảo nhỏ (của Việt Nam) ở Biển Đông. Người dân đặc biệt tức giận
trước điều mà họ cho là đảng đã cho phép một (loại) công ty Trung Quốc
đầu độc bờ biển Việt Nam.
Phong trào môi trường khó trấn áp
Đối với The Economist, tất cả các điều trên rất đáng ngại cho Đảng
Cộng Sản Việt Nam, vốn đã thấy các phong trào bảo vệ môi trường chôn
vùi phe cộng sản Đông Âu như thế nào. Và chính quyền đã trấn áp thô
bạo giới lãnh đạo các cuộc biểu tình.
Tuy nhiên, theo tuần báo Anh Quốc, chụp mũ giới vận động dân quyền là
tay sai cho các chính phủ nước ngoài đã trở thành phức tạp hơn khi
chính chế độ bị cáo buộc là bảo vệ các thành phần ngoại quốc gây ô
nhiễm.
Ngoài ra, trong công cuộc tìm kiếm thêm bạn mới để giúp Việt Nam giảm
bớt sự phụ thuộc vào thương mại với Trung Quốc, các quan chức ở Hà Nội
cũng phải băn khoăn về danh tiếng của Việt Nam. Đảng Cộng Sản Việt Nam
muốn người nước ngoài nhìn thấy đất nước mình là một đối tác đáng tin
cậy về các vấn đề toàn cầu như biến đổi khí hậu, chứ không phải là một
nước lạc hậu tôn thờ một lãnh đạo quá cố trong một hộp kính.
Luật lệ môi trường chặt chẽ nhưng việc thực thi kém cỏi
Và như vậy là các nhà lập pháp Việt Nam đang trở nên ‘xanh’ hơn. Theo
Stephan Ortmann, tác giả một quyển sách mới về đề tài này, Việt Nam có
luật lệ về môi trường tương đối toàn diện, còn nghiêm ngặt hơn các
luật lệ nguệch ngoạc của Trung Quốc, và được thông qua với tốc độ
nhanh....
Tuy nhiên, đối với The Economist, ở Việt Nam có dấu hiệu là nói thì
nhiều nhưng làm thì ít, và việc thiếu ngân sách chỉ là một trong những
nguyên nhân (...)
Các quan chức đầy quyền lực tại các tỉnh thì bỏ ngoài tai các luật lệ
được soạn thảo tại Hà Nội, còn các tập đoàn nhà nước dầy uy thế thì
hầu như không ai dám chạm tới. Một hệ thống tư pháp rất lẹ làng và tàn
nhẫn với những ai bất đồng chính kiến, nhưng lại thất bại một cách
đáng ngạc nhiên trong việc thực thi các quy tắc thường ngày.
Trong khi ở Bắc Kinh để chống khói mù, người ta bắt đầu đóng cửa các
nhà máy và hạn chế sử dụng xe hơi, thì ở Hà Nội người ta vẫn còn đấu
tranh để ngăn chặn không cho xe gắn máy đậu trên vỉa hè.
Theo The Economist, cơn giận âm ỉ về ô nhiễm sẽ làm cho đảng Cộng Sản
khó khăn hơn trong việc đối phó với những cú sốc chính trị hoặc kinh
tế.
Trở lại với Đồng Hới, tuần báo Anh cho rằng triển vọng hồi phục đang
dặt vào sự trở lại của khách du lịch vào mùa hè này. Chính quyền địa
phương nói rằng biển đã có thể bơi lại được rồi, nhưng không phải là
ai cũng tin. Một ngư dân cho biết là ông đã hoạt động lại được một
thời gian rồi, nhưng sẽ không cho con mình ăn cá mình đánh bắt được
trong vòng từ 5 đến 10 năm tới đây.
________________________________
Comments
Post a Comment